Ekonomi müellifi Dilek Güngör, Irak’ın kuzeyinde çıkarılan petrolle ilgili ayrıntılar paylaştığı yazısında, Paris merkezli memleketler arası tahkim mahkemesinin kararlarının akabinde gündeme gelen Türkiye-Irak alakalarını de etkileyen Batılı şirketleri ve Irak dışından müdahaleleri yazdı.
IRAK’TA ÇIKAN PETROL TAŞINAMIYOR, DEPOLANAMIYOR
Malum, Kuzey Irak’ta petrolü çıkaran da ihraç eden de Batılı şirketler… Depo yetersizliğinden birer birer operasyonlarını durdurmaya başladılar. Norveçli petrol ve gaz operatörü DNO’nun Tawke ve Peshkabir’deki petrol alanlarını kapatmasının akabinde Kanadalı Forza Petroleum da üretimi askıya aldı. ABD’li HKN Energy de İngiltere merkezli Genel Energy de… Global üretimin yaklaşık yüzde 0.5’inin durdurulduğu söyleniyor. Bu elbette fiyatları etkilemeye başladı.
Şu anda büyük bir belirsizlik var. Hatta dev şirketlerin çıkardıkları petrolü tankerle taşıma yolunu aradıklarını da duyuyorum. Ancak günde 400 bin varillik üretimin bu türlü bir operasyonla taşınması zor…
İHRACATIN DURMASI EN ÇOK KÜRTLERİ ETKİLİYOR
Dedim ya, o yüzden ABD’nin de Batı ülkelerinin de gözü burada… Irak ile Kürt Bölgesel İdaresi ortasındaki görüşmelerden şimdi bir şey çıkmadı ancak herkes muahedenin yapılması için bastırıyor.
Peki ihracatın durdurulması en çok kimi etkiliyor?
Elbette Kürt Bölgesel Yönetimi’ni… Birincisi, bu durum bölgenin iktisadının çöküşünü tetikleyebilir. İkincisi de, Kürt Bölgesel İdaresi’nin petrol gelirleri üzerinde Bağdat tam bir yetkiye sahip olabilir. Yalnızca gelir de değil… İhracatı kimin yapacağını dahi belirleyip, Kürt Bölgesel İdaresi’ni devre dışı bırakabilir. Ayrıyeten iki tarafın 15 yıldır süren uyuşmazlığı sona erdirmesi o kadar kolay değil…
IRAK’TA İRAN-ABD KAPIŞMASI
Tabii bir de masada ‘büyük abiler’ (!) olunca, işler daha da karışıyor. Biliyorsunuz, Irak’ta 2003’teki işgalden bu yana ABD ile İran ortasında bir bilek güreşi var. Her süreçte bu iki devlet baş aktör… İran, Bağdat’ın ABD uydusu olmasını istemiyor. ABD ise Irak’ın İsrail’in güvenliğini tehlikeye atacak ‘Şii Hilali’nin modülü olmasını…
Petrol gelirleri uyuşmazlığı Irak’ın bütününü kapsayan ekonomik krizi direkt ilgilendiriyor.
SU VE ELEKTRİK KITLIĞI
Irak’ta su kıtlığı had safhada… 7 milyon kişi pak suya ulaşamıyor. Elektrik birçok vilayette en fazla 20 saat verilebiliyor. Hatta 10 saatin altında günde elektrik alamayan yerler var. Sabit kura karşın ABD’nin kısıtlamaları nedeniyle dinar dolar karşısında eriyor.
Genç nüfusun yüzde 40’ı işsiz… Kürt Bölgesel İdaresi’nin durumu da pek farklı değil… Enflasyon, su, elektrik, işsizlik… Birebir meseleler orada da mevcut… Tablo böyle… Bakalım yolu nasıl açacaklar?