ABD Dışişleri Bakanlığının yayınlanan basın açıklamasına nazaran, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, başşehir Washington’da düzenlediği basın toplantısında gazetecilerin sorularını cevapladı.
Japonya’nın İran ile nükleer muahedeyi canlandırmak için yeni bir plan sunduğuna dair Tahran idaresinin açıklamasının sorulması üzerine Miller, “Bu özel teşebbüs hakkında bilgi sahibi değilim. Daha evvel de söylediğimiz üzere İran’ın hiçbir vakit nükleer silaha sahip olmamasını sağlamanın en düzgün yolunun diplomasi olduğuna inanıyoruz. Bu pozisyonumuz değişmedi.” tabirlerini kullandı.
İran’ın nükleer programına dair telaşlara “diplomasiyle” karşılık vereceklerini lisana getiren Miller, “İran da bu mevzuda tansiyonu düşürmek ve diplomasiye alan açmak istiyorsa gerginliği azaltıcı adımlar atmalıdır.” dedi.
ABD’li Sözcü, İran’ın Milletlerarası Atom Gücü Ajansının (UAEA) faaliyetlerini engelleyecek adımlar attığını sav ederek, “Son birkaç hafta içinde İran’ın, UAEA’nın çalışmalarını baltalayacak adımlar attığını gördük. İran, tansiyonu azaltıcı adımlar atma konusunda nitekim ciddiyse de yapabileceği birinci şey, UAEA ile işbirliği yapmak olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) ortasında 2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve kontrol altına alındığı bir muahede imzalanmıştı.
ABD’nin 2018’de muahededen tek taraflı çekilmesinden bir yıl sonra mutabakattaki taahhütlerini durduran İran, nükleer bilimci Muhsin Fahrizade suikastı sonrasında Aralık 2020’de Meclis tarafından çıkarılan yasa kapsamında birinci olarak Natanz’da Nisan 2021’de yüzde 60 saflıkta uranyum zenginleştirdiğini duyurmuştu. İran, daha sonraki süreçlerde de kimi nükleer tesislerdeki müşahede kameralarını kaldırmıştı.
İran, son olarak UAEA İdare Konseyinde aleyhindeki açıklamalara reaksiyon olarak UAEA ile Güvenlik Kontrolü Muahedesi kapsamında ülkede müşahede ve doğrulama faaliyetlerinde bulunan birtakım Ajans müfettişlerinin müsaadelerini iptal etmişti.
Öte yandan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Buyruk Abdullahiyan, dün Japonya’nın Kyodo Haber Ajansına yaptığı açıklamada, 2015’te imzalanan fakat ABD’nin tek taraflı olarak çekilmesinin akabinde fiilen yürürlükten kalkan nükleer muahedenin tekrar canlandırılması için Japonya tarafından bir plan sunulduğunu açıklamıştı.
