Birleşmiş Milletler (BM) Besin ve Tarım Örgütünce (FAO) hazırlanan raporlar, dünyadaki besin üretiminin üçte birinin arılara bağlı olduğunu gösteriyor. Çiçekler ortasında dolaşırken gerçekleştirdikleri tozlaşma ile bitkilerin üremesini ve çeşitliliğini sağlayan arılar birebir vakitte öteki böcek cinsleriyle biyolojik çeşitliliğin devamlılığına katkı sunuyor.
Türkiye’de 2 binden fazla arı çeşidi bulunurken bunun çok büyük bir kısmını, bilhassa tarımda biyolojik gayrette ve tıpkı bal arıları üzere tozlaşmada rol oynayan yaban arıları oluşturuyor. Bal arısı bakımından güçlü biyoçeşitliliğe sahip Türkiye, dünyadaki 30 bal arısı alt tipinin 5’ine mesken sahipliği yapıyor.
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Kekeçoğlu, eklem bacaklılar ve zar kanatlılar kadrosunda yer alan yaban arılarının, tozlaşmada bal arıları kadar değerli olduklarını, bir öbür değerlerinin de tarım zararlılarını yemeleri olduğunu söyledi.
Kekeçoğlu, “Bal arıları tozlaşmada yalnızca değerli bir vektör ancak yaban arıları ziyan veren böcekleri de yiyerek bitkiye yararlı oluyorlar. O kadar kıymetli ki bunlar biyolojik çaba vektörleri.” dedi.
İklim değişikliği, global ısınma ve tarım ilaçlarının yaban arıları popülasyonunu azalttığı, yaban arılarının yok olmasının tarım zararlısı böceklerin daha fazla çoğalmasına neden olabileceği ikazında bulunan Kekeçoğlu, şöyle devam etti:
“Tarım zararlısı böceklerin çoğalması da bitkileri etkileyecek, bilhassa besin olarak kullandığımız bitkilerin ölmesine yahut randıman düşüşüne neden olacaktır. Yaban arılarının popülasyonunun azalması ve bilinçsiz arıcılık, dünyada mutlaka bir krize neden olacaktır.”
Yaban arılarını tehdit eden faktörler
Konukçu olarak kullandıkları bitkilerin biyolojik istikrarı, ahenk sağladıkları nem, ısı üzere iklim şartları ve besin kaynağı olarak kullandıkları başka böceklerin popülasyon dinamiğinin yaban arılarının sürdürülebilirliği açısından son derece değerli olduğunun altını çizen Kekeçoğlu, global ısınmaya bağlı bitkilerin yayılımı ve çiçek açma mevsiminin değiştiğini, bu durumun da yaban arılarının, adapte oldukları doğal ömür ortamlarında yaşayamamalarına yol açtığını belirtti.
Yaban arılarına en çok ziyan veren faktörlerden birinin tarım ilaçları olduğunu, bu nedenle çiftçiler ve arıcıların ahenk içinde üretim yapmaları gerektiğini vurgulayan Kekeçoğlu, ilaçlamanın, arıların uçmadığı akşam saatlerinde yapılmasıyla arıların ziyan görmesinin önlenebileceğini anlattı.
Hem yaban arılarını hem de çevreyi korumak ismine tarım ilaçları yerine biyolojik çaba metotları kullanılması ve çiftçilerin de bu tarafta özendirilmesi tavsiyesinde bulunan Kekeçoğlu, “Biyolojik gayret nedir? Bir zararlıya, ziyanlı böceğe, patojene yahut nematoda karşı diğer bir böceği kullanmak. Hasebiyle burada zehir kullanmıyorsunuz, rastgele bir pestisit kullanmıyorsunuz, etrafa hassas bir çaba yapmış oluyorsunuz.” diye konuştu.
“Kovan sayısını artırıp kaliteli arıcılık yapmamız gerekiyor”
Türkiye’deki arıcılık bölümüyle ilgili değerlendirmelerde de bulunan Kekeçoğlu, bal üretimi ve kovan sayısı bakımından Türkiye’nin dünyada ikinci sırada bulunduğunu lakin asıl kıymetli ögenin kovan başına alınan randıman olduğunu bildirdi.
Kekeçoğlu, “Çok sayıda kovan olsa ne olur? Çok sayıda kovan demek çok sayıda nektar kaynağına gereksinim var demek. Halbuki global ısınma ve iklim değişimi nedeniyle artık çok sayıda nektar kaynağı bulamıyoruz. Tam aksine nektar kaynaklarımız azaldı. Münasebetiyle kovan sayısını artırıp kaliteli arıcılık yapmamız gerekiyor.” tabirlerini kullandı.
Arıların vefatına neden olmamak için arı hastalıkları yahut bakımı için kullanılan ilaçların yanlışsız doz ve formda uygulanması gerektiğinden bahseden Kekeçoğlu, başka taraftan denetimsiz göçer arıcılık uygulamalarına bağlı olarak kovan zararlılarının daha evvel görülmediği bir coğrafyada görülmeye başlandığını ve bunun önüne geçmek için Türkiye’de yapılan göçer arıcılığın daha şuurlu yapılması gerektiğini lisana getirdi.
Arıcılıktaki sorunların, etraf okuryazarlığının kazandırılmasıyla azaltılabileceğini kaydeden Kekeçoğlu, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Kestane alanında, kestane açtığı devir inanılmaz bir yığılma oluyor yahut eylül ayında çam ormanlarına inanılmaz bir yığılma oluyor ancak birtakım alanlar da bomboş kalıyor. Bitkisel haritayı, ballı bitkilerin haritasını çıkarmamız gerekiyor. Arıcıları mevsime bağlı olarak hangi mevsim hangi bitki çiçek açıyorsa homojen olarak yerleştirmemiz gerekiyor. Bir yere yığılma yapılmamalı.”
