Bakan Fidan konuşmasında şu sözlere yer verdi;
“İkili bağlarımızın yanı sıra şu anda gündemimizdeki en kıymetli husus Gazze’de devam eden savaş. 7 Ekim’den bu yana Gazze’de yaşananlar tüm insanlığın vicdanını sızlatmaktadır. Filistinli kardeşlerimizin çoluk çocuk, hasta yaşı demeden okullarda, hastanelerde ve mescitlerde bile gaye alınması, insanlığa karşı işlenen bir cürüm niteliğindedir. Vicdan sahibi olan herkes, tüm dünyanın gözü önünde işlenen bu vahşete dur demelidir. İslam dünyası olarak da birlik içerisinde ortak tutum ve hareketler geliştirmek zorundayız. Bunu temin etmek için de ağır bir uğraş içerisindeyiz.
YOĞUN DİPLOMASİ TEMPOSU
Dün Abu Dabi’deydim, Pazartesi günü Tahran’da öncesinde Beyrut, Cidde ve iki kere de Kahire’yi ziyaret ettim. Bölge ülkeleriyle istişare ve eşgüdüm içerisinde bu trajedinin son bulması için tüm gücümüzle çalışmaktayız. Cumhurbaşkanımız ağır bir önderler diplomasi temposu içerisinde, bölge önderleri ve dünya önderleriyle bu akan gözyaşının durması için savaşın durması için ağır bir çalışma ve uğraş içerisinde.
KARA HAREKATI KATLİAM OLUR
Gazze’de suçsuz sivilleri maksat alan toplu cezalandırmaya dönüşen akınları hiçbir biçimde kabul etmiyoruz. Gazze’deki Filistinlilerin yurtlarından sökülerek atılmasına da razı gelmeyeceğiz. Bu yalnızca Filistinlilere yapılan bir zulüm değil, birebir vakitte Mısır’ın, Ürdün’ün, Beyrut’un istikrarsızlaştırmasını da sağlayacak olan bir gelişme olacaktır.
Israil bu yanlıştan hemen dönmelidir.
Gazze’ye yönelik bir kara harekatı bu vahşeti, tam bir katliama çevirecektir. Gazze’de savaşın ve sivillere yönelik atakların durdurulması için alınabilecek önlemler aciliyet arz etmektedir. Çabucak ateşkes ilan edilmeli ve insani yardımlar için bir koridor oluşturulmalıdır.
YA BÜYÜK BİR SAVAŞ YA BÜYÜK BİR BARIŞ
Değerli basın mensupları bölgemiz, tam manasıyla bir dönüm noktasındadır. İçinde bulunduğumuz konjonktürden ya daha büyük bir savaşa ya da daha büyük bir barışa gideceğiz. Görüştüğüm tüm muhataplarım kamuoyu önünde söylemeseler bile bu tespiti paylaşmakta. Biz gerek taraflara gerek bölge dışı aktörlere sağduyu telkin ederken, bazıları ise yangına körükle gidiyor. Dayanışma kisvesi altında İsrail’in işlediği cürümleri cesaretlendirenler de bu hatanın ortağıdırlar.
‘ARTIK SOMUT ADIMLAR İÇİN HAREKETE GEÇME ZAMANI’
Mevcut krizin coğrafik olarak yayılmasını önleyemezsek tüm dünyayı çok daha makûs günler beklemekte. Filistinlilere karşı işlenen bu cürümleri daima eleştirdik fakat kınamayla yalnızca eleştirmekle bir yere varılamayacağını da görüyoruz. Israil yıllardır kınamalara kulak tıkamaya, bildiğini okumaya devam ediyor. Artık somut adımlar için harekete geçme vaktidir.
Buradan bir defa daha vurgulamak istiyorum. Filistin problemi adil bir siyasi tahlile kavuşturulmadan bölgemizde kalıcı bir barış ve istikrarın tesisi mümkün olmayacaktır. Israil silahla, şiddetle ve zulümle kalıcı güvenlik gereksinimini karşılayamayacağını bilmelidir. Bugünün kelamda zaferleri yarın daha büyük hezimetlere yol açacaktır. Tahlilin yegane yolu daima söylediğimiz üzere 67 hudutları temelinde başşehri Doğu Kudüs olan coğrafik bütünlüğe sahip bağımsız ve hâkim Filistin devletinin hayata geçirmesiyle mümkündür.
GARANTÖRLÜK SİSTEMİ
Bu mevzuda herkes sorumluluk almalı ve somut adımlar atmalıdır. İşte bu nedenle biz somut bir teklif olarak garantörlük sistemini gündeme getirdik. Bu düzenek da Türkiye dahil bölgedeki Müslüman ülkelerin faal bir rol üstlenmelerini istek ediyoruz. Bölgesel sahiplenme anlayışıyla oluşturulacak bu düzenek, İsrail ve Filistin’in yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini izlemeli, gerekirse tarafları buna zorlayabilmelidir.
Filistin konusunda Katar’ın üstlendiği role ve sorumluluğa büyük değer atfediyoruz. Katar, Gazze’deki insani durum bağlamında şimdiye kadar çok yapan ve fedakar bir rol üstlendi. Son periyotta rehineleri hür bırakılması konusunda Katarlı kardeşlerimizin eforları da her türlü takdire şayandır. Türkiye ve Katar olarak bundan sonraki süreçte de yakın işbirliği ve istişare içinde kalacağız. Bugünkü görüşmelerimiz bu bağlamda çok yararlı oldu. Tüm milletlerarası toplumu barışın tesisine yönelik teşebbüslere içtenlikle dayanak olmaya davet ediyoruz.”
SORU-CEVAP
Fidan basın mensubundan gelen bir soruya şöyle karşılık verdi;
“2009’da 2014’te şahit olduğumuz Gazze kuşatmalarına göre bu sefer daha büyük bir yıkımın ve vefatın yaşandığını görmekteyiz. Kıymetli dostumun da tabir ettiği üzere bilhassa bu sefer elektriğin ve suyun kesilmesi ve temel insani materyallerin Gazze’ye girmesinin önlenmesi daha büyük bir insani felakete yol açmakta ve bu felakette sürüyor.
Temel sorun vefat ve yıkım arttıkça buna olan tepkide bölgede haliyle daha fazla olacak ve bu tepkisinin ortaya çıkartacağı sonuçları evvelce kestirmek mümkün değil. Lakin şunu biliyoruz, alternatif olarak ortaya koyacağımız bir barışçıl tahlil ve plan var. Buna sahip çıkarsak bu risklerden an itibariyle uzaklaşmamız mümkün. Lakin öbür türlü gitgide daha büyük bir risk senaryosunun içine düşmekteyiz.
AVRUPA VE KUZEY AMERİKA ÜLKELERİNİN, TOPLUCA AÇIKTAN TAKVİYELERİ
Özellikle birtakım Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinin, topluca açıktan İsrail’in her türlü askeri müdahalesini desteklemeleri ve Gazze’ye yönelik yıkımı ve felaketi kınamamaları, engellememeleri çok önemli bir ikili standart oluşturmakta. Bu da dünyadaki esasen bozulmakta olan öbür istikrarları daha da bozucu bir rol üstlenmekte. Gazze’de tarafların aldığı tavırlar insani bedellerden, ahlaki bedellerden, prensiplerden ve stratejik rasyonel tahlillerden ne kadar uzaklaşırsa bizi yalnızca bölgede değil küresel ölçekte de daha büyük riskler beklemekte.
“BÖLGEMİZ DAHA BÜYÜK RİSKLERE GEBE”
İnsanlığın kendi tarihinde ortaklaşa inşa ettiği kıymetleri sınadığı bir devirden geçmekteyiz. Bu teste, bu sınamada başarısız olma bahtımız yok. Yaşananlar alınan tutum ve tavır yalnızca Gazze’de olanlarla alakalı değil. Bu bizim insanlık olarak 21. Yüzyılda, 2023 yılında gelmiş olduğumuz uygar düzeyin bir göstergesi. İnsanlığın bunda başarısız olma lüksü yok. Daha evvel insanlığın yanılgıları oldu. Onun bedelini ödedi. Birebir bedeli Gazze’de görerek tekrarlayarak kendimizi tekrar geriye götürmenin bir manası yok. Onun için Türkiye olarak bizim davetimiz bir an evvel Gazze’ye yürütülen operasyon durdurulmalı, insani yardımların önü çabucak açılmalı ve hem Israil hem Filistinlilerin hem bölgenin güvenliği için tek yol olan 2 devletli tahlil sisteminin bir an evvel hayata geçmesi için başta Batılılar olmak üzere önemli çalışmaların başlaması gerekiyor. Daha evvel de söyledik, yalnızca askeri zaferlerle tahlili ertelemek uzun vadede güvenlik getirmiyor. Yani bunu daha açık nasıl söyleyebiliriz?
Özellikle Batılıların bu noktada İsrail’e çok gerçekçi, rasyonel yalnızca telkinlerde değil baskıda bulunması gerekiyor. Aksi takdirde bölgemiz daha büyük risklere hamile.”
Bakan Fidan bir başka basın mesubundan gelen soruyu ise şöyle yanıtladı;
“Evet, söylediğiniz üzere kriz başladığı günden itibaren ağır bir diplomasi trafiği var, tabir etmiştim bilhassa Cumhurbaşkanımız bu mevzuda biliyorsunuz inanılmaz derecede hassas. Kendisi çok ağır bir mesaiyle ve temas trafiğiyle bilhassa iki ana kulvarda hareket etmekte. Birincisi mevcut krizin daha derinleşmesini önlemeye yönelik yürütülen çalışmalar. İkincisi de artık bu krizin tekrar etmemesi için ne yapılabilir, ona yönelik atılan adımlar ve bu ikisini de son derece koordine bir biçimde dostlarımızla yürütmeye çalışıyoruz.
Bir sefer Mısır’la yürütülen ve öbür ülkelerle yürütülen insani yardımlar çalışması var. Bilhassa El Ariş’i merkez alan insani yardım örgütlerinin oradaki faaliyetleri ve oraya gönderdiğimiz yardımlar kıymetli, öbür devletlerle koordine içerisinde. Esirlerin takası konusunda Katar’a dayanağımız tamdır. Bu bahiste da elimizden gelen ne varsa hepsini yapmaya çalışıyoruz.
Diğer taraftan bu sefer ki krizin büyüklüğü ve ortaya çıkması beklenen risklerin de büyüklüğü evvelki Gazze krizlerinden farklı olarak benim temaslarım sırasında elde ettiğim izlenim şu, artık siyasi tahlilin ertelenmemesi gerektiği, bunu bir zaruret olduğu konusunda bölgede de çok yüksek bir farkındalık ve fikir birliği var.
Malumunuz yani son yıllarda 2 devletli tahlil önerisi bir nevi rafa kaldırılmış ve bunun artık bir yeni olağan olduğu, bir çatışma ve dramı olmadan Filistin sıkıntısının çok fazla gündeme gelmediğini görüyordu. Aslında bu daha büyük bir felaketin sessiz habercisi idi fakat biz farkında değildik gerçi Türkiye olarak bir daima uyarıyorduk. Yani ‘bu gidişat, gidişat değil. Yalnızca bölgedeki kimi ülkelerle barış yapmak, bölgeye istikrar, huzur ve taraflara güvenlik getirmeyecek. Filistinlilere de bu barışın sağlanması gerekiyor’ diye.
Gördüğümüz artık bölge ülkeleri katiyetle şunu idrak etmiş durumda, ‘var gücümüzle 2 devletli tahlil için elimizden geleni yapmalıyız.’ Doğal burada daha evvel de söz ettim. Kayıtsız koşulsuz İsrail’e dayanak veren kimi batılı ülkelere büyük iş düşmekte, onların da birebir tutumu alması gerekmekte. Aksi takdirde yeniden bölgede süreksiz ateşkesler süreksiz bir kadro zaferler olacak lakin daha büyük risklerin ve sorunların bekleyişi içerisinde olacağız.
Bizim kabiliyetimiz varken, aklımız varken, bu tehdidi bu formda görüyorken buna önlem almamamız ve o da başka bir acziyet olarak ve kasıt olarak kimileri tarafından da tarih tarafından not edilecektir.” DHA